په عصري وختونو کې، خښتې په پراخه کچه کارول شوي ساختماني موادو ته دوام ورکوي، که څه هم دوی بشپړ شوي او ځینې وختونه د نورو موادو لکه کانکریټ بلاکونو او فولادو چوکاټونو لخوا بدل شوي
لومړنۍ پیژندل شوې خښتې د 7000 BC په شاوخوا کې د عصري ترکیې او منځني ختیځ په سیمه کې جوړې شوې. دا لومړني خښتې د لمر له وچو خټو یا خټو څخه جوړې شوې وې او د ساده جوړښتونو لکه کورونو او دیوالونو په جوړولو کې کارول کیدې. خښتو د لرغوني میسوپوتامیا (اوسنی عراق او د سوریې، ایران او ترکیې ځینې برخې) په جوړښت کې د پام وړ رول لوبولی دی. میسوپوتیمیا د خښتو جوړولو لپاره نوي تخنیکونه رامینځته کړل، په شمول د بټو ډزې، چې قوي او ډیر دوام لرونکي خښتې تولیدوي. د بابل لرغونی ښار د خپلو اغیزمنو خښتو جوړښتونو لپاره مشهور دی، لکه د اشتر دروازه.
په منځني پیړیو کې د ډبرو او لرګیو د جوړولو په ګټه د خښتو کارول کم شول. په هرصورت، خښتو د رینسانس په جریان کې د بیا ژوندي کیدو تجربه وکړه. په ځانګړې توګه، د هالنډ او فلیمش سیمې د دوی د خښتو معمارۍ لپاره مشهورې شوې، چې د پیچلي خښتو او سینګار نمونو لخوا مشخص شوي. په 18 او 19 پیړیو کې صنعتي انقلاب د خښتو په تولید کې د پام وړ پرمختګونه راوستل. د بخار په واسطه د خښتو جوړولو ماشینونو او میخانیکي بټو معرفي د تولید پروسې کې انقلاب راوست، چې د تولید زیاتوالي او د خښتو د اندازې معیاري کولو المل شو.
د خښتو په تاریخ کې د خښتو عمر لږ تر لږه ۵۰۰۰ کاله پخوا ته رسیږي، لومړنۍ خښتې چې تولید شوې وې له خټو او ډبرو څخه جوړې شوې وې، چې په مستطیل ډولونو کې اچول شوې وې او وچې پرې شوې وې. په ایران کې خښته ډیره پخوانۍ ده. د خښتو تولید او کارول په حقیقت کې د لویدیځې آسیا څخه مشهور شوي، بیا مصر، هند او د نړۍ نورو برخو ته لیږدول شوي. په ایران کې لرغونپوهانو د شوش او ورېښمو کاشان غرونو په شاوخوا کې د خښتو د بټیو پاتې شوني لیدلي چې له ۶۰۰۰ کلونو څخه زیات تاریخ لري.
خښته یو له پخوانیو، خورا دوامداره او په پراخه کچه کارول شوي ساختماني موادو څخه دی. د تیرو څو پیړیو څخه تر نن ورځې پورې، د خپل پایښت او لوړ مقاومت له امله، خښتې د ډیری جوړښتونو په جوړولو کې کارول شوي. د خښتو تولید هم یو ځانګړی بهیر لري. د خښتې د لوړ پایښت دلیل دا دی چې دا د 2000 درجې فرنس کې اچول کیږي. د خښتو ډیری لومړني ډولونه نه سوځیدلي خښتې وې چې په طبیعي ډول د لمر په واسطه وچې شوې او د لمر وچو خښتو په نوم هم پیژندل شوي. معمولا دا خښتې لږ مقاومت لري. نو دوی په عصري ساختماني او ملکي انجینرۍ کې نه کارول کیږي. خښتې د مختلفو موادو او د مختلفو موخو لپاره تولید شوي دي. په لاندې کې به موږ د خښتو د تولید میتودونه په ګډه وڅیړو.
پخوانیو مصریانو هم په خپلو ودانیزو پروژو کې په پراخه کچه خښتې کارولې. دوی د "مډ بریک" یا "اډوب" ساختماني تخنیک په توګه کار کاوه چیرې چې د خټو او ډبرو څخه جوړ شوي خښتې په لمر کې وچې شوې. دا خښتې د کورونو، معبدونو او مقبرو په جوړولو کې کارول شوي، په شمول د مشهور اهرامونو. روميانو د خښتو د جوړولو په تخنيکونو کې د پام وړ پرمختګ وکړ. دوی د خښتو تر منځ د اړیکو د ایجنټ په توګه د هاوان کارولو مفهوم معرفي کړ، کوم چې د دوی د ودانیو ساختماني ثبات ته وده ورکړه. رومي خښتې په عمومي ډول د خټو څخه جوړې شوې وې او د مخکینیو خښتو په پرتله په اندازه کې لوی وې. د خښتو کارول په ټوله رومن امپراتورۍ کې پراخ شوي، چې د ډیری اغیزمنو جوړښتونو د جوړولو لامل شوي، لکه د کولوزیم او د کاراکلا حمامونه.
په عصري وختونو کې، خښتې په پراخه کچه کارول شوي ساختماني موادو ته دوام ورکوي، که څه هم دوی بشپړ شوي او ځینې وختونه د نورو موادو لکه کانکریټ بلاکونو او فولادو چوکاټونو لخوا بدل شوي. په هرصورت، خښتې د دوی د پایښت، تودوخې ملکیتونو، او جمالیاتی اپیل لپاره مشهور دي. د خټو څخه جوړ شوي خښتې لږترلږه د 5000 کلونو لپاره کارول شوي. په ښکاره ډول، د لومړي ځل لپاره، دا د پاکستان په میسوپوتامیا او د سیند دره کې د ښارونو د جوړولو لپاره کارول کیده. په لومړي سر کې خلکو د خښتو د جوړولو لپاره خټې او تنې سره ګډولې. بیا چمتو شوی مخلوط په مستطیل شکل کې اچول شوی او په لمر کې وچ شوی.
