د شمېرو له مخې، د ۱۹۹۴ کال په لومړیو کې افغانستان ته د دوه میلیارده او سل میلیونو ډالرو صادرات وو او اوس دغه هېواد ته د ایران صادرات له دوه نیم ملیارد ډالرو ډېر دي او داسې اټکل کېږي چې په افغانستان کې په راتلونکو کلونو کې به دغه هېواد ته د صادراتو کچه شاوخوا څلور میلیارد ډالرو ته ورسېږي
د پاکستاني توکو په پرتله د ایراني توکو لوړ کیفیت، د پاکستاني لارو ناامني افغانستان ته د ایران د صادراتو د زیاتوالي لاملونه دي. له اقتصادي پلوه په منځني ختیځ کې دغه هېواد په بهرنیو هېوادونو تکیه لري او د نړۍ یو له بې وزلو هېوادونو څخه دی چې د ایران په څېر هېوادونو په مرسته یې اقتصاد وده کړې ده. لس کاله وړاندې افغانستان ته د صادراتو منځنۍ کچه سل میلیونه ډالره وه، خو اوس په کال کې تر یو میلیارد ډالرو پورې رسېدلې ده. د افغان چارواکو په وینا د ایران صادرات تر دې اندازې زیات دي. ساختماني توکي، الکترونیکي توکي، غالۍ، خوراکي توکي او صابون دغه هیواد ته د صادراتو له مهمو ایراني توکو څخه دي. په داسې حال کې چې ایراني چارواکي د صادراتو شمېر له یو میلیارد ډالرو لږ اټکل کوي.
خو ځینو افغان چارواکو د ایران د صادراتو کچه په کال کې شاوخوا لس میلیارده ډالره اټکل کړې ده. د ازاد بازار د سیستم له مخې به افغانستان ته د ایراني توکو صادرات زیات شي. د شمېرو له مخې، د ۱۹۹۴ کال په لومړیو کې افغانستان ته د دوه میلیارده او سل میلیونو ډالرو صادرات وو او اوس دغه هېواد ته د ایران صادرات له دوه نیم ملیارد ډالرو ډېر دي او داسې اټکل کېږي چې په افغانستان کې په راتلونکو کلونو کې به دغه هېواد ته د صادراتو کچه شاوخوا څلور میلیارد ډالرو ته ورسېږي.
د فارس خلیج هېوادونه او هغه هېوادونه چې د سارک سازمان غړي دي د افغاني صادراتو د جلبولو لپاره بالقوه بازارونه لري، خو په عین حال کې تر یوه حده دغه هېوادونه په سیمه ییزو بازارونو کې له افغاني تولیداتو سره سیالي کوي. چین او هند په چټکۍ سره وده کوي او د دوی اقتصاد په چټکۍ سره بدلیږي. دواړه هېوادونه د توليدي او بېلا بېلو خدمتونو په برخو کې ډېر پياوړي شوي او د مالي چارو په شمول د دوی کړنې د منځنۍ اسيا د ګاونډيو هېوادونو پر نړيوالو فعاليتونو د پام وړ اغېز لري. افغانستان باید د سوداګرۍ او پانګونې چینلونو ته چې دا دواړه هیوادونه وړاندیز کوي ډیر پام وکړي.
که څه هم د بهرنۍ سوداګرۍ عمومي چاپېریال له بې ثباتۍ او ناڅرګندتیا ډک دی، خو ځینې بهرني بازارونه شته چې افغانستان په دوامداره توګه فعالیت کولای شي. اروپايي هېوادونو ته د افغانستان صادرات اوس مهال د هېواد د ټولو صادراتو ۱۲ سلنه جوړوي او د «ټول توکي، وسلې او مهمات» په نوم د یوه پروګرام له مخې له تعرفې او کوټې څخه معاف دي. نور لوی بازارونه لکه متحده ایالات، چپمن، کاناډا او چین هم د نورو صادرونکو هیوادونو د محصولاتو په پرتله د افغاني محصولاتو د صادراتو لپاره ښه شرایط لري.
هند، دواړه د سوداګرۍ د نړیوال سازمان د غړي په توګه او د جنوبي اسیا د ازادې سوداګرۍ تړون (SFTA) کې د یو مخ پر ودې هیواد په توګه، ځینې مهمې او غوره ګټې په پام کې نیولي دي، لکه د لږ پرمختللو هیوادونو لپاره د ګمرکي تعرفو غوره توب پروګرام. او افغانستان کولی شي له دې پروګرام څخه ګټه پورته کړي، مګر حتی د ثبات دا عناصر د محدودیتونو سره مخ دي، په شمول د سرچینې سند په اړه سخت قوانین، او د راتلونکي تقاضا پرمختګونو په اړه شکونه، لږترلږه په ځینو اقتصادونو کې.
په دې وروستیو کې، په وچه کې راګیر افغانستان لپاره د ځمکې پر بنسټ سوداګري خورا ارزښت لري. له نېکه مرغه افغانستان له ګاونډیو او نورو هېوادونو سره د هوايي دهلېزونو له لارې نښلوي او له ایران او هند سره د چابهار په څېر تړونونه لاسلیکوي. په ۲۰۱۶ کال کې له ازبکستان سره د تړون لاسلیک، د ۲۰۱۷ کال په وروستیو کې له اذربایجان، ګرجستان، ترکیې او ترکمنستان سره د ازور سړک تړون او د چابهار بندر پرانیستل ډېر اغېزمن ګامونه دي. د پورتنیو تړونونو د اغیزمن تطبیق په ګډون د افغانستان د صادراتو د زیاتوالي په برخه کې پرمختګ شوی دی. افغانستان اوس مهال د چابهار له بندر څخه د هند ممبۍ ښار ته ګڼ سوداګریز توکي صادروي او د ۲۰۱۹ کال په لومړیو کې د مرمرو او تازه میوو سوداګریز باران د لاجورد له لارې ترکیې او اذربایجان ته صادر شوی و.
